Regie: Elvis Mitchell | Scenario: Elvis Mitchell | Cast: Margaret Avery, Harry Belafonte, Charles Burnett, Suzanne De Passe, Laurence Fishburne, Whoopi Goldberg, Samuel L. Jackson, Glynn Turman, Billy Dee Williams, Zendaya, e.a. | Speelduur: 135 minuten | Jaar: 2022

Voor een cinefiel is er waarschijnlijk niets leukers dan het zien van documentaire over film. Aan aanbod geen gebrek, maar helaas moet je het vaak stellen met wat 'talking heads' en filmaffiches, simpelweg omdat het vertonen van filmfragmenten zorgt voor gedoe met auteursrechten. In Is That Black Enough for You?!? vormt dat helemaal geen probleem, want in meer dan twee uur krijg je een overzicht van de Amerikaanse cinema en vooral met aandacht voor de problemen die daarmee gepaard gingen.

De maker van dit juweeltje is de Amerikaanse filmrecensent Elvis Mitchell, die in cinefiele kringen bijna dezelfde invloed heeft als de legendarische Roger Ebert. Oftewel, een man naar wie geluisterd wordt. In Is That Black Enough for You?!? schetst hij niet alleen de geschiedenis van de zwarte cinema, maar ook hoe het was om als zwarte man naar een film te kijken.

Dat begint met een bizar verhaal over zijn oma, die bang werd bij het zien van Dracula op het grote doek. Niet zozeer vanwege de bloeddorstige vampier, maar door hoe mensonterend de Afro-Amerikanen in de film werden afgeschilderd. In andere films werd gebruikgemaakt van blackface, zoals men dat deed bij de minstrel-theatershows tijdens de slavernij. Geloof het of niet, zelfs Alfred Hitchcock maakte zich er schuldig aan met zijn film Young and Innocent.

Vaak gebeurde het dat Hollywood de zwarten gewoon van de kaart veegde, waardoor een wereldje werd gecreëerd waarin je alleen maar blanken zag. Kwam er als eens een zwarte aan te pas, dan was het om de blanke te dienen. Of zoals Mitchell het bont verwoordt: als in een film een blanke een kostuum aantrekt dan weet je dat die dat doet om uit te gaan, maar doet een zwarte dat dan is dat om te gaan werken.

Het racisme van Hollywood tref je niet alleen aan in bij uitstek foute films als Gone with the Wind of The Birth of a Nation, maar ook in heel wat andere titels. In een hoog tempo, wellicht iets te hoog voor niet-cinefielen, toont Mitchell wat er allemaal fout liep alvorens te stranden bij Harry Belafonte en Sidney Poitier, twee acteurs die op hun manier het roer omgooiden.

Terwijl Poitier toegaf aan de grillen van Hollywood, toonde Belafonte de filmindustrie zijn middelvinger. Na het baanbrekende, maar compleet genegeerde Odds Against Tomorrow trok Belafonte zich tot 1970 terug uit de filmwereld, wat reden genoeg is voor Mitchell om hem te kronen tot de Muhammad Ali van de zwarte cinema.

Het waren de Watts-rellen in 1965 in Los Angeles die voor een ommekeer zorgden. Zwarte acteurs kregen vanaf toen een filmforum, ook al was dat aanvankelijk beperkt tot de onafhankelijke cinema zoals A Man Called Adam met Sammy Davis Jr. Maar ongeacht of Belafonte het leuk vindt of niet, het was Poitier die in 1967 met In the Heat of the Night en Guess Who's Coming to Dinner de poort opende voor het blaxploitation-genre, waarmee de zwarte cinema niet meer weg te denken was. In de jaren zeventig althans.

Volgens vele filmkenners is Uptight van Jules Dassin uit 1968 de allereerste blaxploitation-film, maar het was vooral Mario Van Peebles die hiervoor het startsein gaf, evenals de spaghettiwestern Once Upon a Time in the West met de stoere Woody Strode als eerste zwarte cowboy op het witte doek. Nadien overloopt Mitchell in zijn documentaire zowat iedere film uit de jaren zeventig, van Shaft tot Blue Collar, waarbij filmfragmenten afgewisseld worden met interviews van onder anderen Laurence Fishburne, Whoopi Goldberg, Charles Burnett en Billy Dee Williams.

Is That Black Enough For you?!? gaat niet alleen over film, maar ook over muziek. Soundtracks werden destijds amper verkocht, maar daar brachten zwarte artiesten verandering in. Mitchell vindt het wel sneu dat het uitgerekend de blanke Robert Stigwood was, de man van Saturday Night Fever en Grease, die hier de vruchten van plukte. Toch zijn het muzikanten zoals Isaac Hayes, Curtis Mayfield of Marvin Gaye die aantoonden dat de hitparade en de bioscoop twee handen op één buik kunnen zijn.

Het verhaal van Is That Black Enough For you?!? stopt abrupt bij The Wiz uit 1978. Deze zwarte versie van The Wizard of Oz met Michael Jackson was die zo'n flop dat Hollywood alweer zijn handen van de zwarte cinema aftrok. Het doet wat verlangen naar meer, bijvoorbeeld de latere invloed van iemand als Spike Lee. Maar wie weet is dit voer voor een tweede deel, want voor iedere filmfan is het een godsgeschenk om een filmkenner als Mitchell zo gepassioneerd te horen praten over cinema, zelfs als dat met wat sarcasme en de nodige kritiek is.

Is That Black Enough for You?!? is te zien bij Netflix.