"Oorlog is slecht, dus de mensen verwikkeld in oorlog kunnen niet anders dan slecht zijn." Dat kreeg Tobias Lindholm, een van Denemarkens belangrijkste huidige filmmakers, vroeger aan de keukentafel te horen. De scenarioschrijver (Jagten, Borgen) annex regisseur (R, Kapringen) heeft die overtuiging van zijn linksige moeder willen onderzoeken met zijn derde regieklus, het voor een Oscar genomineerde Afghanistan-drama Krigen.
Waar veel oorlogsfilms jongens de oorlog insturen om hun eenmaal op het slagveld hun menselijkheid te laten verliezen, wil Lindholm van zijn soldaat juist zoveel mogelijk mens maken. Hij geeft de oorlog in Afghanistan en de Deense interventie daarin een gezicht met Claus Michael Pedersen, de jonge commandant die ter motivatie en uit respect voor zijn vaak twijfels hebbende manschappen mee op patrouille gaat waar hij eigenlijk in het hoofdkwartier de beslissingen moet maken. Pedersen probeert zijn jongens er op die manier van te overtuigen dat zij, door iedere dag opnieuw hun leven in de waagschaal te leggen, wel degelijk het verschil maken.
Thuis in Denemarken moeten zijn eigen jongens het zonder vader zien te rooien. De zorg voor drie kleine kinderen komt geheel op zijn vrouw neer, die haar mannetje staat maar niet kan voorkomen dat de oudste zoon opstandig raakt en de jongste (daardoor) in een moment van onoplettendheid gevaar loopt. Tegelijkertijd is ook haar man verre van veilig, tijdens een heftige beschieting waar zijn eenheid in de val zit en de kogels hem en de zwaargewonde soldaat naast hem om de oren vliegen. In de hitte van de strijd en in een poging zijn manschappen in veiligheid te brengen, maakt hij een beslissing die hem duur zal komen te staan. Voor hij het weet ziet hij zichzelf in Denemarken terechtstaan voor oorlogsmisdaden en moet hij zichzelf voor de rechtbank verantwoorden.
Krigen (Deens voor oorlog) draait om het morele conflict van een man in een oorlog ver van huis, die na terugkomst opnieuw met ethische dilemmas geconfronteerd wordt. Een oorlog heeft consequenties voor dat wat ieder mens volgens Lindholm is: een persoon in privésfeer, een persoon in het professionele leven en een burger in de samenleving. Deze drie hoedanigheden komen in Krigen met elkaar in conflict; voor soldaat Pedersen, maar evengoed voor zijn echtgenote, de soldaten uit zijn eenheid en wellicht zelfs voor de betrokken rechtsgeleerden.
Zoals altijd drijft Lindholm zijn personages genadeloos in het nauw. Hij wil met zijn films onderzoeken hoe de mens poogt te overleven als hij onder enorme druk komt te staan. In het rauwe en nietsontziende gevangenisdrama R is een jongeman overgeleverd aan de grillen van zijn gewelddadige medegevangenen; in het weergaloze Kapringen aan die van Somalische piraten die het schip waarop de hoofdpersoon werkt, hebben gekaapt. In beide films is het Pilou Asbæk die zich in het midden van het strijdtoneel bevindt en ook in Krigen is dat niet anders. De acteur geldt, net als zijn regisseur, als een talent uit het Deense filmlandschap en werkt gestaag aan een internationale carrière met rollen in Lucy, Game of Thrones en de aanstaande remake van Ben-Hur. Ook acteurs als Søren Malling (The Killing, Borgen) en Dar Salim (Borgen, Game of Thrones) zien we opnieuw terug. Lindholm castte echte Afghanistan-veteranen aan de kant van de Denen en oorlogsslachtoffers uit vluchtelingenkampen (en een enkele oud-Talibanstrijder!) aan de kant van de inheemse bevolking.
Krigen is geen politieke film. Lindholm wil het oordeel aan de kijker overlaten. Een groot verschil met een film als American Sniper (2014) van Clint Eastwood: in plaats van leidend of dwingend is de Deen het tegenovergestelde. Een verschil ook met Brødre (2004) van landgenoot Susanne Bier. Lindholm blijft ver weg van romantiek, heroïek en zelfs dramatiek. Krigen is minimalistisch, nauwgezet en sober. Als erfenis uit de Dogme-beweging kent de film nauwelijks muziek. De verschrikkingen worden haast achteloos geserveerd. Het werkt, want het brengt de kijker evenredig met de held (tussen aanhalingstekens, want precies dát staat der discussie) in verwarring en zuigt hem mee het conflict in.
Tot op zekere hoogte dan, want het lukt Krigen niet altijd even meeslepend te zijn als zijn twee voorgangers. Kapringen wisselde berichtgeving over de kaping aan boord van het schip af met verwoede pogingen van de scheepsdirectie om met de gijzelnemers te onderhandelen, de een in ongewisse over de ander. Het gaf Kapringen zijn bloedstollende karakter waarbij angst, waanzin en wanhoop ongefilterd van het doek spatten. Krigen kent eenzelfde opzet, waar beelden van de jonge commandant en zijn eenheid in Afghanistan versneden worden met pogingen van zijn vrouw thuis alles op de rit te houden. Ook volgt een verdere schakering als de film van oorlogsfilm naar rechtbankdrama verschuift. Hier werkt die afwisseling niet altijd even goed. Waar R intens en Kapringen ontwrichtend is, is Krigen eerder ontnuchterend. Niettemin maakt Lindholm opnieuw een film met ongekende gevoeligheid en een ongeëvenaarde fijnzinnigheid.
