Een man is in de woestijn op zoek naar een oorlog. Of naar iets anders. Het maakt eigenlijk niet veel uit. De woestijn laat zich niet ontdekken en de man is de wanhoop allang voorbij. Als de man, de journalist David Locke, terugkomt in zijn hotel, treft hij Robertson, de enige andere Europeaan, dood aan in diens kamer. Hij loopt wat rond en ontdekt in de spullen van de dode man een vliegticket naar München en een pistool. De camera draait omhoog, naar de nutteloze ventilator, en als hij weer omlaag komt heeft Locke het shirt van Robertson aan. Zo wordt een man iemand anders. Zo makkelijk lijkt het - voor eventjes althans - om te verdwijnen.
Ook de film zelf was een lange tijd verdwenen. Hoofdrolspeler Jack Nicholson kocht de rechten en de film is twintig jaar lang bijna niet vertoond - waarom weet zelfs zijn tegenspeelster Maria Schneider niet. In 2005 verkocht Nicholson de rechten aan Sony, waarop een dvd-release volgde. Nu is de film, in het kader van het NICE-festival en een kleinschalig Antonioniretrospectief, eventjes weer te zien zoals hij gezien hoort te worden: op het grote scherm, in volle glorie. Maria Schneider noemde het tijdens de persconferentie van NICE een tijdloze film, en ze heeft gelijk. In tegenstelling tot het nog steeds fascinerende maar erg gedateerde Blow-up, en misschien ook wel juist door de lange afwezigheid, voelt Professione: reporter, in Amerika uitgebracht als The Passenger, als een ontdekking.
Locke verlaat zijn eigen levenspad en probeert dat van Robertson te volgen. Naar München, waar blijkt dat Robertson misschien wel een wapenhandelaar was. Naar Barcelona, waar hij het meisje ontmoet (een naam krijgt ze niet). Zij helpt Locke per auto ontsnappen, als zijn eigen verleden hem in dreigt te halen. Ze vraagt hem waar hij voor op de vlucht is. Hij antwoordt dat ze zich maar moet omdraaien. Het enige dat ze ziet zijn de weg en de bomen, de eindeloze weg die voortdurend voorbijvliegt. Hij vlucht voor zichzelf, of voor zijn verleden, maar kun je eigenlijk wel aan jezelf ontsnappen? En wat is jezelf precies? Ive run out of everything, zegt Locke, My wife. The house. An adopted child, a successful job. Everything except a few bad habits I couldnt get rid of. Misschien zijn we ook wel niets meer dan de som van onze (slechte) gewoontes.
De plot van Professione: reporter laat zich lezen als een thriller: de persoonsverwisseling, de wapenhandel, de twee obscure en gewelddadige mannen die Robertson zoeken. Er zit zelfs een autoachtervolging in. Maar Antonioni gebruikt deze premisse ironisch, voor een slome, meditatieve, filosofische film die op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden. Het gaat hem niet eens zozeer om de personages, maar vooral om de omgevingen waar ze zich begeven. Het goede licht, de goede kleur: volgens Maria Schneider wilde hij elke detail zó precies controleren dat er soms per dag maar één minuut film werd geproduceerd. Het mag misschien een tijdrovende techniek zijn, het resultaat is er naar.
Vooral het laatste (of als je heel precies wilt zijn: het een-na-laatste) shot is onvergetelijk. Het duurt een minuut of zes, zeven. Locke ligt op een bed in een motel. Je ziet zijn benen linksonder in beeld. De camera beweegt zich tergend traag naar het raam. We zien door de spijlen een man aan de overkant van het plein zitten. Een jongetje. Er komt een auto aan. Maria Schneider loopt aarzelend heen en weer. Op schijnbaar onmogelijke wijze gaat de camera door de spijlen heen, laat ons zien wie er aan komt en kijkt vervolgens door de spijlen de kamer weer in. Het is een meesterlijk shot, eindeloos op filmscholen geanalyseerd maar ook voor niet-ingewijden fascinerend. Een shot dat op het grote scherm nog tien keer beter tot zijn recht komt.
Een andere film die als hommage aan Antonioni vertoond wordt is zijn fictiedebuut Cronaca di un Amore, waar hij ook een standaard thrillerplotje - vrouw en minnaar maken plannen haar man te vermoorden - als uitgangspunt neemt. Net als in Professione: Reporter weigert hij echter het publiek een simpele ontknoping voor te schotelen. Verder maken La Signora Senze Camelie over een rijzende filmster en de neorealistische omnibusfilm LAmore in Città, waar Antonioni een segment voor verzorgde, nog deel uit van het programma. Maar Professione: Reporter blijft de film die je absoluut niet mag missen.
