De broers Nicola en Matteo Carati zijn in 1966 allebei begin twintig, en verschillend als dag en nacht. Nicola, die medicijnen studeert, bezit de warmte, het optimisme en de openheid van zijn vader; Matteo, vervloekt met een buitengewone intelligentie en gevoeligheid, is gereserveerd en onbereikbaar voor vrijwel iedereen behalve zijn broer. Ze plannen een reis naar de Noordkaap die ze nooit zullen maken. Deels door omstandigheden, deels vanwege hun uiteenlopende karakters, zullen ze levens leiden die in veel opzichten mijlenver uiteen liggen, maar elkaar steeds kruisen tegen de achtergrond van sleutelmomenten in de Italiaanse geschiedenis.
Het lot van de broers raakt onlosmakelijk verbonden met dat van de mooie Giorgia, een aan elektroshocks blootgestelde psychiatrische patiënte, die recht in Matteos ziel lijkt te kunnen kijken. Hij en Nicola willen een daad stellen door haar terug te brengen naar haar vader; het mislukken van deze onderneming bepaalt in zekere zin de rest van hun levens. Nicola besluit zich te specialiseren in de psychiatrie, en zal de rest van zijn carrière bezig blijven met het van binnenuit hervormen van het systeem. Matteo verliest zijn laatste restje vertrouwen in de wereld en keert deze de rug toe; bij gebrek aan een religieuze opvoeding gaat hij niet het klooster in, maar bij de politie.
Door de ogen van Nicola en Matteo, maar ook door die van hun familie, hun geliefden en hun vrienden, maken we de moderne geschiedenis van Italië mee. De overstroming van Florence in 66, de opkomst van de terroristische Rode Brigades, massa-ontslagen bij Fiat, de moord op rechter Giovanni Falcone: Giordana laat het allemaal voorbij komen, maar nooit verliest hij het menselijk perspectief uit het oog. Door beheerste tempowisselingen, bij sommige zaken uitgebreider stilstaand en andere zo summier mogelijk aanstippend, doet hij zes uur film voorbij vliegen.
En intussen zien we mensen volwassen worden, we zien ze verliefd worden, trouwen, en sterven. Er zijn momenten van grote tederheid en momenten van ijzige kilte. Er is diepe vriendschap, en er is nog diepere eenzaamheid. De personages blijven je bij zoals dat wederom eigenlijk alleen met karakters uit dierbare boeken het geval is. Dat geldt voor Nicola (het is niet moeilijk meeleven met een zo expressieve acteur als Lo Cascio) en Matteo, maar ook voor bijvoorbeeld hun vader, die even wijs blijkt als hij grappig is, en Giulia, de vrouw die Nicola een dochter schenkt en zich daarna radicaal van het gezin verwijdert.
Let wel: zuiver realistisch is La meglio gioventù niet. Om de privélevens van de Caratis te kunnen verweven met de historische achtergronden, heeft Giordana vanzelfsprekend bepaalde kunstgrepen moeten toepassen, maar dat stoort nauwelijks. Daarvoor is deze prachtige film een te meeslepende belevenis; eentje die ik van harte aanbeveel.
