Terrence Malick is een echte filmmakers filmmaker. Niet bekend bij het grote publiek, maar zeer gerespecteerd door collegas en geliefd bij kenners en liefhebbers. Daar zijn twee duidelijke redenen voor. De eerste is dat hij in meer dan dertig jaar behoorlijk weinig films heeft gemaakt. In 1973 debuteerde hij met Badlands, vijf jaar later volgde hij met Days In Heaven. Daarna maakte hij twintig jaar lang niks, totdat hij in 1998 met de oorlogsfilm The Thin Red Line kwam. Nu heeft hij met The New World pas vier titels op zijn naam staan. De tweede reden is dat hij trage, contemplatieve en soms zelfs meditatieve cinema maakt. Daarin zijn mooie beelden en filosofisch getinte beschouwingen in voice-over vaak belangrijker voor hem dan karakterontwikkelingen of plot.
De marketingcampagne van The New World wil graag doen voorkomen dat Malick ditmaal een andere richting is ingeslagen. Meer misleidende reclame is nooit gemaakt. Malicks nieuwste geesteskind sluit qua stijl en toon haast naadloos aan op zijn eerdere werk. Voor hen die even willen doorzetten is het een rijke ervaring vol filosofie, romantiek en bovenal esthetiek.
Cinematograaf Emmanuel Lubezki haalt het maximale uit het landschap van Virginia. De bossen, de rivieren, de moerassen en de kust worden allemaal prachtig in beeld gebracht. Zelden zijn zonnestralen die door de boomtoppen heen glijden zo oogstrelend op camera vastgelegd, en bijna nooit zijn kabbelende wateren heerlijker op het witte doek geprojecteerd. Het is niet moeilijk om jezelf als kijker in de mooie plaatjes te verliezen, maar dat zou maar de helft van de ervaring zijn. De schoonheid van de filmbeelden heeft ook nog een functie.
Malick gebruikt ze namelijk om de ontdekking van een nieuwe wereld weer te geven. In 1607 sticht een stel Engelse kolonisten het fort Jamestown in Virginia, aan de oostkust van de Verenigde Staten. Door gebrek aan voedsel wordt John Smith op een expeditie gestuurd naar het hoofd van de Powhatan stam om met hem te onderhandelen. Hij wordt echter gevangen genomen en bijna vermoord. De favoriete dochter van het opperhoofd, Pocahontas, redt echter zijn leven en als gevangene moet hij een tijd in het kamp doorbrengen. Hij en Pocahontas, die overigens nooit bij naam genoemd wordt, worden verliefd op elkaar.
Smith ervaart zijn tijd bij de indianen als een droom, zoals de wereld volgens hem zou moeten zijn. Dit volk heeft geen woorden voor hebzucht, jaloezie, leugens, bedrog of spijt. Na een tijd wordt hij echter weggestuurd met de boodschap dat de Engelsen zo snel mogelijk weg moeten uit het land, omdat ze slechte intenties hebben. Smith kan echter niet terug omdat de schepen, terug naar Engeland zijn gegaan om nieuwe voorraden naar het nieuwe land te brengen. Daarom binden de Powhatan uiteindelijk de strijd aan met de kolonisten, omdat ze af willen van de bedreiging die de blanken voor hun vredige bestaan vormen. Daar waar de culturen even vredig langszij leefden, vindt nu een bloedige veldslag tussen beide plaats.
Debutante QOrianka Kilcher in de rol van Pocahontas is een ware onthulling. Haar natuurlijke uitstraling en acteerwerk is een plezier om naar te kijken. Tenminste, zolang ze nog een ongeciviliseerde Powhatan vol levenslust is. Naarmate het verhaal vordert wordt ze steeds Engelser en sijpelt het leven langzaam uit haar weg. Mede daardoor is het laatste stuk van The New World, dat zich in Engeland afspeelt, haast slaapverwekkend. Ook de beelden van Engeland zijn stukken minder mooi en de interne monologen van de personages veel minder betekenisvol dan eerder in de film, toen daarmee nog op een zeer interessante wijze delen van het verhaal verteld werden, samen met dialoogloze beelden.
Dit is waarschijnlijk precies het punt dat Malick wil maken: de oude, Engelse wereld die de nieuwe wereld voorgoed verpestte door hem te koloniseren. De manier waarop Malick tegen het einde van de film te werk gaat is echter nauwelijks om door te komen en dat geldt ook voor het verhaal zelf. Misschien een gewaagde aanpak, maar je vraagt je af of dat niet op een boeiendere manier had gekund, zodat het laatste stuk wat minder op een trage soap zou lijken.
Ondanks dat laatste stuk waarin het verhaal flink inzakt, is The New World een zeer bijzondere film, die zeker de moeite waard is om in ieder geval een keer gezien te hebben. Al was het alleen maar vanwege het fenomenale camerawerk, de intrigerende manier waarop Malick zijn themas behandeld en hoe het eerste deel van het liefdesdrama wordt verbeeld. Nu is het hopen dat Malick wat sneller aan zijn volgende project begint, want het zou erg zonde zijn als we weer twintig jaar moeten wachten op iets moois van deze man.
