Een armlastige alleenstaande moeder die tot het uiterste gaat om haar kinderen op Kerstavond gelukkig te zien - het lijkt een Hollywoodcliché, maar Courtney Hunt houdt zich met haar speelfilmdebuut Frozen River verre van de platgetreden tearjerkerpaden. Toch zal haar ongepolijste film over de mensensmokkelende trailer mom Ray weinigen onberoerd laten. Na een zegetocht op het Sundance Festival en de Screen Actors Guild Awards is Frozen River inmiddels in de race voor twee Oscars.
Het heeft wel even geduurd voor Frozen River aan de rodelopertournee kon beginnen. Het drama speelt zich af rond een Mohawk-indianenreservaat op de grens van de Verenigde Staten en Canada, en regisseuse Hunt deed voor haar film maar liefst tien jaar research bij de desbetreffende Mohawks. Maar dan heb je ook wat: een film die vanaf het eerste, ijskoude shot waarachtig aanvoelt.
Na een lichtelijk dreigende introductie van de bevroren St. Lawrencerivier en de bijbehorende grenspost, blijft de camera rusten op het getergde gezicht van hoofdpersoon Ray (Melissa Leo). Een gezicht als een open zenuw: doorgroefd en verbeten rond de mond, maar met hulpeloze, vochtige ogen. Gespannen als een veer zit Ray met haar getatoeëerde blote voeten in de ijskou voor haar trailer. Al kettingrokend probeert ze haar benarde toestand te bevatten: Rays verslaafde man blijkt er vlak voor de kerstdagen met het geld voor hun droomhuis vandoor te zijn. Van haar parttimebaantje in de droefgeestige Yankee One Dollar Store kan Ray haar zoons niet in leven houden. In het ontwrichte gezin wil de oudste zoon TJ (een mooi half-stoere, half-kinderlijke Charlie McDermott) zeer tegen de zin van zijn moeder een kostwinnersrol op zich nemen. In een even schrijnende als geestige scène probeert de jongen op stuntelige wijze een bejaarde vrouw telefonisch op te lichten.
Ondertussen belandt Ray door een samenloop van omstandigheden op het criminele pad. Met de jonge Mohawkvrouw Lila Littlewolf (Misty Upham, die naar verluidt tien kilo aankwam voor de rol) smokkelt ze illegale Aziaten in de achterbak van haar auto de bevroren Lawrencerivier over, voor twaalfhonderd dollar per rit. De samenwerking tussen de twee smokkelaarsters gaat bepaald niet van harte. Ik werk normaal niet met blanken, bijt Lila Ray tijdens hun eerste ritje toe. De evenmin op haar mondje gevallen Ray is op haar beurt weinig gecharmeerd van Lila, maar ziet het smokkelgeld als de enige kans die haar nog rest. Tijdens de gevaarlijke ritten leren de twee door het leven getekende vrouwen elkaar langzamerhand beter kennen en begrijpen. Regisseuse Hunt brengt dit op een ingetogen, realistische manier in beeld: zonder blikken vioolmuziek open te trekken of de beide onbehouwen dames plots als soulmates te presenteren.
Wanneer Ray aan Lila voorstelt op Kerstavond nog één laatste smokkelklus te doen weet je als publiek natuurlijk al dat dit niet goed kan gaan, en inderdaad: de missie loopt op gruwelijke wijze uit de klauwen. Als er aan het eind van de film na alle ellende dan plotseling toch nog hoop gloort, komt dat bijna te laat, murw gebeukt als je dan al bent van de vele onheilszwangere momenten. Iets meer ruimte om adem te halen was een welkome afwisseling geweest, temeer omdat de schaarse luchtige scènes die de film kent, goed werken.
Dit is overigens niet meer dan kritiek in de kantlijn. Frozen River is een rauwe, maar prachtig gefilmde en haarscherp geacteerde film met een hart. Courtney Hunt en haar cast hebben hun stapel prijzen dan ook dubbel en dwars verdiend. Hunts volgende project, het kostuumdrama Elfie Neary, zal wellicht van een heel andere orde zijn, maar als de regisseuse de intensiteit van haar debuut weet vast te houden, staat ons nog veel moois te wachten.
