Jim Jarmusch nieuwste film lijkt in eerste instantie zijn meest minimalistische en in zijn geval wil dat heel wat zeggen. Verhaal, ontwikkeling en uitwerking van personages zijn vrijwel non-existent. Maar The Limits of Control is visueel allesbehalve minimalistisch dankzij het camerawerk van Christopher Doyle. Hoe dan ook zijn de reacties nogal verdeeld. De één ziet er een zenboeddhistisch meesterwerk in, de ander een intellectueel en postmodern spelletje en weer een ander vindt het een doodsaaie film waarin niets gebeurt. Geen van allen heeft ongelijk.
Isaach de Bankolé is de Eenzame Man (zo heet hij op de aftiteling, net als alle andere personages heeft hij geen naam) die op een mysterieuze, clandestiene missie wordt gestuurd die hem door Spanje leidt, beginnende in Madrid. Later doet hij onder andere nog Sevilla aan en uiteindelijk de woestijn. Onderweg ontmoet hij een scala aan vreemde figuren, van wie hij telkens een nieuwe bestemming krijgt. Deze mensen spreken hem telkens in het Spaans aan met Je spreekt zeker geen Spaans, of wel? Sommigen gaan vervolgens verder in het Engels, anderen blijven Spaans praten. Ieder heeft één specifiek onderwerp, van schilderijen tot film tot wetenschap.
De ontmoetingen zijn in zekere zin vrij repetitief en zo ook de opdrachten die eruit voortkomen. Hieraan zouden sommige kijkers zich kunnen ergeren. De Eenzame Man niet; hij blijft geduldig luisteren en beantwoordt af en toe een vraag met een kort ja of nee. Verder zegt hij vrij weinig gedurende de film. Hij mediteert regelmatig in de vorm van een soort yoga en ligt elke nacht wakker met de ogen open, volledig in rust. Op de zeldzame momenten dat hij in volzinnen spreekt, kun je er van uitgaan dat deze van betekenis zijn.
The Limits of Control zit vol met mysteries. Waar gaat hij heen? Wat gaat hij daar doen? En waarom? Wie is hij? Misschien een crimineel of een spion? Wie zijn al die mensen die hem in kleine luciferdoosjes opgevouwen papiertjes geven met gecodeerde berichten die alleen hij begrijpt? Enzovoort. Veel vragen worden niet beantwoord, maar de essentiële wel. Echter niet op een conventionele, bevredigende manier. Aan het eind stelt de Eenzame Man dat alles subjectief is en realiteit arbitrair, terwijl hij dit met zijn schijnbaar onmogelijke acties onderstreept. Is dit boeddhistische wijsheid, postmoderne relativering van het bestaan of allebei?
En wat te denken van degene die het leven als een schilderij aanschouwt? Er is dan wel een link te leggen met het fantastische camerawerk van Christopher Doyle, die de Spaanse steden en landschappen zeer schilderachtig in beeld brengt en van close-ups prachtige stillevens maakt, maar betekent het allemaal nog iets? De relativerende uitspraken van de Eenzame Man en anderen plus de terugkerende zin het leven is niets waard suggereren juist dat waar we naar kijken geen intrinsieke betekenis heeft. Het is echter nog maar de vraag of dat werkelijk zo is.
Hoe dan ook is The Limits Of Control met zijn stille sfeer en opmerkelijke geluidslandschap een echte Jarmusch. Daarnaast is het een stijloefening in de minimalistische cool die Franse filmmakers ook ooit zo bezigden. Sommigen zullen er geen klap aan vinden en de eventuele inhoud links laten liggen. Jarmusch prachtige stilering en spaarzame kurkdroge humor zijn helaas niet aan iedereen besteed. Maar liefhebbers zullen er zich aan laven.
