In 2008 deed Gareth Edwards mee aan een wedstrijd waarbij filmmakers slechts 48 uur de tijd kregen om een korte sciencefictionfilm te maken. Het eindresultaat was intrigerend en eigenzinnig. Toen al moest duidelijk zijn geweest hoe slim hij om kan gaan met beperkte middelen. Het blijkt nog meer uit zijn speelfilmdebuut Monsters.
De regisseur ging op pad door Midden-Amerika met een kleine crew en twee hoofdrolspelers die alleen richtlijnen meekregen. Voor figuranten werden lokale mensen gevraagd. De honderd uur aan materiaal werd teruggesneden naar 94 minuten en de special effects maakte Edwards zelf op zijn computer.
Het resultaat valt zonder meer te prijzen. Met minimale middelen is Monsters net zo overtuigend geworden als bekende bigbudgetfilms over monsters of buitenaardse wezens. Het is zelfs meeslepender dan de gemiddelde Hollywoodblockbuster, doordat de concentratie meer op de hoofdpersonages ligt.
De actie blijft (noodgedwongen) grotendeels buiten beeld. Monsters is een invasiefilm zonder de invasie. Nadat zes jaar eerder een ruimtesonde in de oceaan neerstortte, is er buitenaards leven op onze planeet. De wezens leven in de zogenaamde geïnfecteerde zone, die zo veel mogelijk wordt afgeschermd voor de samenleving. De film volgt fotograaf Andrew in Costa Rica, die moet zorgen dat Sam, de dochter van zijn baas, veilig terugkomt in de Verenigde Staten. Hun paspoorten worden gestolen zodat ze gedwongen zijn om dwars door de geïnfecteerde jungle te trekken.
Steden staan in brand, langs de weg liggen kapotte tanks, in een moeras drijft een neergestorte straaljager. De tocht naar veilig gebied leidt langs plekken waar de monsters duidelijk hebben huisgehouden, maar de wezens zelf blijven voornamelijk op de achtergrond. Het gaat om de hoofdpersonen; twee verloren zielen die hun getroebleerde bestaan in hun thuisland waarschijnlijk bewust achter zich hebben gelaten. Ze groeien steeds meer naar elkaar toe, maar tot een echte romance lijkt het nooit te kunnen komen.
Monsters is geen conventionele sf-film. Hij is zelfs eerder dromerig dan spannend, en dat komt niet alleen door de verhaallijn. De geluidsmix in de dialogen lijkt niet helemaal te kloppen, waardoor ze vaak iets onwerkelijks krijgen. Of dat een fout is van een beginnend filmmaker of dat het met opzet is gedaan, is natuurlijk de vraag. De tweede optie is waarschijnlijker, want Monsters wordt juist extra geloofwaardig door het geluid. Edwards laat zien, of eigenlijk horen, dat je explosies en monsters ook prima kunt suggereren. Een van de weinige actiescènes, waarin een busje wordt aangevallen, werkt vooral goed omdat hij overtuigend klinkt, en niet zozeer omdat er meterslange tentakels in beeld verschijnen.
Edwards zet het sf-genre naar zijn hand en maakt van een apocalyptische monsterfilm een overtuigend ingetogen drama met een politieke boodschap. Meer actie liet zijn budget waarschijnlijk niet toe, maar dat heeft er wel voor gezorgd dat hij met Monsters nieuwe deuren heeft geopend.
