Eind vorige week schreef ik dat ik op zoek was naar een Viking op het IFFR, bij wijze van spreken, oftewel een Scandinavisch filmfiguur die zich kan meten met het rijke filmverleden van de regio. En nu heb ik hem dan eindelijk gevonden, in de vorm van de Deens-Amerikaanse Viggo Mortensen, bekend als Aragorn in de Lord of the Rings trilogie. Zoals het echte Viking betaamt voert de triomftocht van de acteur hem langs Argentinië (waar hij in het echt opgroeide) in Jauja voordat hij via Algerijë en Frankrijk weer naar Europa terugkeert in Loin des Hommes.

Jauja is voor regisseur Lisandro Alonso na zes jaar afwezigheid zijn comeback op het internationale podium, waarmee hij prompt de FIPRESCI prijs op Cannes. Het is niet moeilijk te zien waarom. Mortensen is een Deense legerkapitein in negentiende eeuws Argentinië, die op de steppen van Patagonië op zoek gaat naar zijn veertienjarige dochter na haar verdwijning. Eerst doet de film daardoor nog een beetje aan Werner Herzogs Aguirre, der Zorn Gottes denken, maar dan verdwijnt het tienermeisje met de eerste de beste leuke soldaat en zet Viggo de achtervolging in als John Wayne in John Fords The Searchers. De manier waarop Mortensen steeds meer wordt verzwolgen door de harde, onherbergzame grasvlaktes, bergen en rotslandschappen zou zo uit een western van bijvoorbeeld Anthony Mann kunnen komen.

Het surrealisme dat ter elfder ure de kop opsteekt zul je daarentegen niet in een klassieke western vinden. De beelden en sfeer die dit alles oplevert zijn op zich al genoeg voor een geweldige film, maar Alonso maakt daarbij ook nog eens fantastisch gebruik van kadrering en een 4:3 beeldverhouding. Voortdurend zijn mensen in het beeld bezig met wat er zich buiten het beeld afspeelt, door hun blik of beweging, en de immense vlaktes krijgen door het kader paradoxaal genoeg juist iets claustrofobisch, een hel waaruit niet meer te ontsnappen is. Het kleurgebruik is mooi, waarbij de kleding van de mensen meestal sterk afsteekt tegen de hen omringende natuur, en Mortensen speelt zijn beste rol in jaren. Daarnaast trad hij ook op als producent en verzorgde de spaarzame muziek. Zijn samenwerking met Alonso blijkt voor beide partijen een zeer vruchtbare. En dan is er ook nog een behoorlijk vreemd einde dat je moet zien om te geloven.

[rating 4.5]

Loin des Hommes is een productie waar Viggo Mortensen minder nauw bij was betrokken, maar als acteur staat hij als vanouds zijn mannetje. Net als in Jauja moet hij door een woest landschap trekken, en net als in Lord of the Rings doet hij dat te voet om een ander te begeleiden. De woestenij is dit keer Algerije in 1954. Loin des Hommes is een vrije adaptatie van een kort verhaal van Albert Camus, 'De Gast', waarin een leraar in de Algerijnse bergen tegen zijn wil een nacht een ter dood veroordeelde in zijn school moet onderhouden, en hem de volgende dag de keuze geeft om naar zijn dood of naar de vrijheid te lopen.

Dat korte verhaal is flink bewerkt en uitgebreidt, inclusief enkele shoot-outs en een volledig ingevulde achtergrond voor de leraar en voor de gevangene die hij begeleidt. Dat heeft zijn voordelen en zijn nadelen. Wat subtiele suggestie was in Camus, is nu letterlijk geworden. Vatte hij de toen aanstaande Algerijnse revolutie in één zin prachtig samen, hier wordt daar veel aandacht aan besteed. De existentiële essentie van het verhaal van Camus is helaas in de vertaalslag grotendeels verloren gegaan. De uitgebreide uitwerking van de personages levert echter wel een boeiend historisch portret van Algerije toen op, en het Algerijnse berglandschap mooie beelden, waardoor deze versie toch ook de moeite waard is.

[rating 4]

Kijk tijdens het festival op de speciale IFFR 2015 pagina voor meer verslaggeving.