Na de val van het Romeinse Rijk ondergaat Italië eerst de Middeleeuwen voordat het tijdens de Renaissance weer iets van die grootsheid terug wint. Volgt dat patroon ook in de Italiaanse filmgeschiedenis? Na de het neorealisme, de grote filmhuisregisseurs van de jaren vijftig en zestig (Fellini, Antonioni, etc.) en de genre/cultcinema tot en met de jaren tachtig (van westerns tot horror) is er tegenwoordig weinig meer over van die grandeur. Wanneer komt die renaissance? Het zal niet komen van de overschatte Paolo Sorrentino of Nanni Moretti. Kunnen in 2015 de op het IFFR met hun films aanwezige Italiaanse filmmakers die mantel op zich nemen, of zijn we er nog niet aan toe?

Le meraviglie is de tweede lange speelfilm van Alice Rohrwacher, na Corpo Celeste uit 2011. Rohrwacher wordt door sommigen gezien als de hoop voor de toekomst van de Italiaanse cinema, de redder in nood die het paard uit de huidige crisis zal gaan trekken. De jury in Cannes vorig jaar was het daar misschien wel mee eens toen zij Rohrwacher de Grand Prix gaf, na de Gouden Palm de meest prestigieuze prijs van Cannes. Maar is al die lof geheel terecht? Niet helemaal. Niet alleen zijn een aantal onderdelen van het coming of ageverhaal te bekend, daarnaast ontbreekt de focus om dat verhaal echt kracht bij te zetten.

De vroegwijze twaalfjarige Gelsomina wordt als het hoofd van een gezin van traditionele bijenhouders gezien, ondanks de aanwezigheid van papa en mama (gespeeld door Alba Rohrwacher, de zus van). Omdat ze meer van de wereld wil zien schrijft ze hen in voor een goedkope realitytelevisieserie over de 'wonders van het platteland'. Ondanks dat Gelsomina de enige is die echt wordt uitgediept en de thematiek van de film om haar draait, worden er vele zijpaadjes bewandeld met andere personages, zonder dat dit veel toevoegt. Waardoor bijvoorbeeld het einde rondom een bijfiguur wat halfbakken is. Toch zijn een aantal van die scènes, naast de documentaire-achtig gefilmde bijenhouderij, juist de meest aangename, met de meeste humor in ieder geval. Rohrwacher is nog geen redder in nood, maar hier en daar zouden mogelijk de kiemen daarvan al wel te zien zijn. De tijd zal het leren.

[rating 3.5]

Belluscone. Una storia siciliana is een bizarre, soms hilarische documentaire in de stijl van Orson Welles' F For Fake, waarbij het al snel niet meer duidelijk wat werkelijkheid is en wat fictie. De film begint als een onderzoek naar de relatie tussen de maffia op Sicilië en de opkomst van Berlusconi, op het moment dat die in 2011 aftreed. Dat doet hij door zijn blik te werpen op de ongekende populariteit van Berlusconi in bepaalde wijken van Palermo, op een impresario en op enkele zangers in het Neomelodica genre: lokale moderne volksmuziek die doet denken aan onze smartlappen. Maar dan neemt een criticus de film over, die zegt dat de regisseur verdwenen is voordat hij de film kon afmaken, en komt alles op losse schroeven te staan.

Samen met de kijker kijkt de criticus naar scènes van de film, waarin de maffiose impresario een grote rol speelt. En hij is een absolute vondst, een bron van hilarische opmerkingen, die weigert het woord maffia te bezigen. Hij verkiest “de vrienden”. En die waren helemaal zo slecht niet, het is de huidige generatie die alles verpest heeft! Hij is niet de enige met zulke gevoelens, alle geïnterviewde Sicilianen verkiezen of de maffia boven de staat, weigeren er over te praten, of ontkennen überhaupt het bestaan van de maffia. Terwijl Berlusconi voor iedereen een held is. Tussen de absurde humor en het spel met realiteit en schijnwerkelijkheid wordt niet alleen sterk gesuggereerd hoe Berlusconi door de maffia in het zadel geholpen werd, er wordt bovenal duidelijk gemaakt hoe de maffia Sicilië nog altijd in haar greep heeft. De crisis in de Italiaanse filmwereld is er niks bij.

[rating 4]

Kijk tijdens het festival op de speciale IFFR 2015 pagina voor meer verslaggeving.