Een groep Oost-Europese jongens overvalt de Franse vijftiger Daniel in zijn eigen appartement. De man heeft het zichzelf op de hals gehaald door een prostitué op te pikken op Gare du Nord. De bende haalt zijn hele appartement leeg. Maar de jongen Marek komt terug en ontwikkelt een bijzondere relatie met Daniel. Het krachtige Eastern Boys toont een bijzondere mix van thriller, drama en onconventionele romantiek. FilmTotaal sprak met regisseur Robin Campillo.

Je hebt zowel in Rotterdam als in Toronto met je publiek gesproken over Eastern Boys. Merkte je een verschil in reacties?

"Het is een erg Europese film. Toronto is een stad waar heel vrij wordt gedacht. Wat dat betreft waren er niet veel verschillen te bemerken, maar het publiek was in Canada wel in andere zaken geïnteresseerd dan de Europeanen. Zo lag bij de één de nadruk op de homorelatie, terwijl anderen zich weer meer op het immigrantenvraagstuk richtten. Hier in Rotterdam was er aandacht voor alle aspecten die in de film aan bod komen. In Londen ging het bijvoorbeeld weer meer om de homorelatie."

Nu word je met een film over een homorelatie als filmmaker wel snel in een hokje gestopt. Daar heb je weer een gayfilm.

"Ik ben een homoseksuele regisseur, maar ik maak niet per se homofilms. Zelfs niet als personages homoseksueel zijn. Ik focus me op veel meer aspecten. Ik weet niet of ik de juiste persoon ben om antwoord te geven op de vraag hoe homo mijn films zijn. Natuurlijk, Eastern Boys richt zich op een bijzondere relatie tussen twee mannen, maar het had net zo goed om een jong meisje en een oudere man kunnen gaan."

Het klassieke thema binnen het subgenre van de homofilm is natuurlijk de coming-out. Dat lijkt hier weer helemaal geen issue te zijn.

"Klopt. Het feit dat het hier een homoseksuele relatie betreft is geen punt. Ik weet van tevoren nooit wie mijn personages zijn. Het gaat om een jongen die buiten zijn groep treedt en een nieuw leven krijgt. Ik wil dat mijn publiek zich hier zelfstandig een mening over vormt. Deze jongen wil begeerd worden en hij heeft iemand nodig die voor hem zorgt. Tegelijkertijd vindt hij de seks wel prettig, maar vraagt hij zich niet af of hij wel of niet homo is. Tijdens de opnames werd ik zeer verrast door de tederheid tussen de twee mannen. Ik had dat vooraf niet verwacht. Deze tederheid werd heel belangrijk voor de film."

Ik kan me dan voorstellen dat het hierdoor een heel andere film is geworden dan je aanvankelijk voor ogen stond.

"Voor mij als regisseur gaat het sterk om het beheersen van mijn projecten. Normaliter ben ik van alles wat ik doe wel zeker, maar bij deze film liep het anders. Ik wilde juist verschillende dingen proberen. Er vonden kleine verschuivingen plaats. Ik vroeg de acteurs niet om op een bepaalde manier naar elkaar te kijken. Toen die chemie ontstond werd ik hier compleet door verrast en geëmotioneerd. Dit had ik nooit kunnen bedenken."

Heb je hierdoor ook zaken moeten aanpassen?

"Veelal heb ik dialogen en de seksscènes moeten veranderen. Ook heb ik een paar scènes opnieuw geschoten, omdat de relatie tussen Daniel en Marek anders uitpakte. Ik probeerde mijn personages niet te veel in te vullen. Ik realiseerde me dat als de acteur heel krachtig is je niet de hele psychologie van een personage hoeft uit te werken. Zo krijgt de acteur ook de vrijheid om zijn rol in te vullen."

Toch geef je niet veel achtergrondinformatie over je personages. Zo is het niet duidelijk wat Daniel voor werk doet en weet je ook niet wat Marek bewogen heeft om naar Parijs te gaan.

"Dat is een heel terecht punt. Ik geloof meer in persoonlijkheid dan in achtergrond. Het feit dat ik iemand niet ken, maakt die persoon heel echt. Ik weet ook niet wie jij bent, maar op dit moment kruisen onze wegen zich omdat jij me interviewt. Ik heb er bewust een hele korte scène in gestopt waarin Daniel vrienden te eten krijgt. In een heel kort moment krijg je een idee van zijn echte leven. Dat was aanvankelijk een veel grotere scène maar ik heb het drastisch ingeperkt omdat ik niet te veel van zijn achtergrond wilde vertellen. We zien eigenlijk het verhaal gebeuren vanuit het gezichtspunt van het appartement."

In die bewuste korte scène was Daniel appartement al leeggeroofd. Ik vroeg me wel gelijk af of Daniel niet aan zijn vrienden moest uitleggen waarom het er zo leeg uitzag.

"Dat zat er dus wel oorspronkelijk in, maar we kunnen ons allemaal wel een beetje indenken hoe dat tussen zijn vrienden gegaan is. Maar toen ik de schaamte waarmee Daniel dit opbiechtte terug zag kwam ik tot de conclusie dat dit niet werkte. Ik laat het liever het publiek uitzoeken. Daniels echte leven was nu met Marek. Ik vond ook dat Daniels vrienden niet moesten weten hoe zijn relatie zich ontvouwde. Je moet het allemaal niet te veel uittekenen. Zelfs als je al twintig jaar met iemand samen bent is het nog steeds een mysterie wat de onderlinge interactie en aantrekkingskracht is. Stilte is dan zeker net zo belangrijk. Daniel wordt een vreemde voor zichzelf, een enigma dat zichzelf in gevaar brengt."

Is dat ook waarom er vooral in het begin weinig dialoog is tussen Daniel en Marek?

"Ik wilde het appartement als een personage beschouwen. Het is getuige van alles. Ik vind het ook geweldig hoe bijvoorbeeld na de enorme ravage van de roof de schoonmaakster in haar eentje binnenkomt en de boel opruimt. Het is een geweldige verbeelding van de eenzaamheid."

De ontwikkeling van de relatie tussen Daniel en Marek is uitzonderlijk. Hoe is dit ontstaan?

"Simpel. Het is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Maar desondanks moest het wel geloofwaardig zijn, ook al is het echt gebeurd. Ik wilde dat alles wat er tussen deze twee personages gebeurt, klopte en natuurlijk verliep. Dit is geen normaal stel, maar relaties tussen twee mensen zijn aan veranderingen onderhevig. Na jaren verandert er veel in een relatie. De seks wordt bijvoorbeeld minder. Veel mensen vinden dit erg, maar het hoeft geen ramp te zijn, omdat er iets anders voor in de plaats komt. Ik wilde laten zien dat wat mensen bindt een groot raadsel blijft."

Fascinerend is je openingsshot, waarin wordt ingezoomd op Garde du Nord en je een beeld krijgt van de jongens die daar rondhangen. Gaat dit nog steeds zo?

"Nee, tot een jaar of vijf, zes terug wel maar inmiddels niet meer. Er is veel verbouwd en er loopt veel militaire bewaking rond vanwege terroristische dreigingen. Tegenwoordig zouden die jongens uit met name Moldavië hier niet meer rond kunnen lopen. Ik heb dit met een sociologe uitgewerkt. Het shot zelf was een heel gedoe, vooral het verkrijgen van de toestemming om in en om het station te mogen filmen. Ik heb bijvoorbeeld ook vanuit een appartement tegenover het station gefilmd. Ik heb ook de groep van de Oost-Europese jongens als een personage beschouwd. Ik wilde hun groepsbewegingen en -activiteiten vastleggen. Daniel probeert in hun groep binnen te dringen."

Ik was zeer verrast te lezen dat je Les Revenants (over een dorpje waar de doden weer tot leven komen en willen reïntegreren in de dagelijkse maatschappij, red.) hebt gemaakt en het indrukwekkende Entre les Murs hebt geschreven. Waarom heb je zo lang gedaan over je tweede film?

"Er speelden veel factoren mee. Ik moet eens leren keuzes te maken, want ik wil regisseren, schrijven en monteren. Maar dit waren zulke geweldige ervaringen die ik niet had willen missen. Ik zie mezelf toch vooral als cineast en dat is voor mij iemand die in de cinema werkt, ongeacht welke discipline. Door al deze ervaringen ben ik een betere regisseur geworden. Ik ben nu weer bezig met een script voor een film van Laurent Cantet, met wie ik Entre les Murs maakte."

Entre les Murs is fascinerende fictie over een schoolklas die aandoet als een documentaire. Hoe schrijf je voor personages die zo ver van je afstaan zoals schoolpubers of Oost-Europeanen?

"Ik praat met Laurent heel veel over ons werk. Eastern Boys stond al lang in het klad en was eigenlijk voor Laurent bedoeld. Maar onze films zijn compleet verschillend. Wat ik van mijn samenwerking met hem heb geleerd is dat alles draait om de personages en niet om wat we van de film vinden. Ik ben nu Laurents nieuwste film aan het monteren over vijf mensen die praten op een terras in Cuba. Het gaat om hun interactie. Laurent is nu pas zijn eigen film aan het ontdekken."

Lees ook de recensie van Eastern Boys.