Weinig mensen in Nederland hadden van Monsieur Lazhar gehoord voor de film in januari in première ging op het filmfestival van Rotterdam. Dat veranderde snel, want op het festival was de Canadese film van Philippe Falardeau de meest geliefde film en won dan ook de publieksprijs. De Oscarnominatie voor beste niet-Engelstalige film werd afgelopen maand dan niet verzilverd, maar Monsieur Lazhar raakt een gevoelige snaar bij mensen over de hele wereld.

De film begint met een zelfmoord. De populaire lerares van een klas in een basisschool wordt door een van haar leerlingen dood aangetroffen in de klas. Ze heeft zichzelf opgehangen. In de zoektocht naar een nieuwe leraar komt de school uit bij de Algerijnse immigrant Bachir Lazhar. Een man die zelf ook de nodige trauma’s met zich meebrengt en daarmee de ideale kandidaat is de leerlingen te helpen hun verdriet te verwerken.

Ik probeerde de film na afloop te omschrijven en het is lastig om mensen ervan te overtuigen dat een film die met een zelfmoord begint, niet deprimerend is. Hoe heeft u dat toch weten te bereiken?

Als je een film maakt, heb je veel middelen om je doel te bereiken. We hebben veel gebruik gemaakt van naturel licht om de film niet te zwaar te maken. Maar we hebben ook geprobeerd veel humor aan te brengen, soms zelfs in de dramatische scènes. Ook met de muziek probeerde ik te doseren, zodat het nooit te veel en te zwaar werd.

Hoe houd je de balans tussen drama en komedie?

Toen ik de film aan het schrijven was, wilde ik een veel rauwere film maken. Maar gaandeweg het proces besefte ik dat ik een heel ander soort film moest maken. Geen drama, maar ook geen komedie. Het zit er tussenin, net zoals dat in het leven ook zo is. Ook in de realiteit bestaan dramatische en gelukkige momenten naast elkaar. Films zouden dat moeten reflecteren.

De film is gebaseerd op een toneelstuk. Wat trok u aan in dit verhaal?

Ik ben al heel lang gefascineerd door migratie, en wilde daar graag een film over maken. Maar telkens als ik een idee had, werd het te didactisch en saai. Dit verhaal vond ik fascinerend. De hoofdrolspeler heeft een pijnlijk verleden, maar wat voor hem telt is het hier en nu. En ook de schoolklas die in het toneelstuk belangrijk was, fascineerde me. Zo’n schoolklas is een laboratorium voor wat er in de maatschappij kan gebeuren, maar dan met kinderen. Een leerschool voor toekomstige mensen.

In de film worden veel onderwerpen aangesneden. Het gaat over onderwijs, rouwverwerking, immigratie. Was u bang dat het te veel zou worden?

Ja, dat was wel een zorg, vooral omdat je ervoor moet oppassen dat de personages te veel in ideeën gaan praten in plaats van taal die normale mensen praten. Sommige scènes die toch te nep klonken heb ik er in de montagekamer dan ook uitgeknipt. Maar uiteindelijk ben ik heel tevreden hoe die onderwerpen tot een verhaal zijn gesmeed. Iedere kijker haalt weer iets heel anders uit de film en dat is erg fijn als filmmaker.

Bachir Lazhar is geen leraar, maar hij lijkt wel de beste leraar voor deze kinderen.

Hij is de beste leraar op dat moment, in die situatie. Ik denk niet dat hij de rest van zijn leven leraar wil zijn. Hij moet het op dat moment zijn om af te rekenen met de demonen uit zijn verleden. Hij is een ouderwetse leraar, en de stabiliteit die dat met zich meebrengt, is wat die kinderen nodig hebben. Ik zeg niet dat die leerstijl automatisch de beste is. Dat moet iedereen voor zichzelf bepalen.

Toch heeft u kritiek op het onderwijssysteem in de film. Er zijn te veel regels die de omgang tussen leraar en kind belemmeren.

De leraar moet bepalen wat de beste manier is om onderwijs te geven, niet het ministerie dat van grote afstand met allemaal regeltjes komt. Het ergste vind ik nog dat leraren kinderen niet mogen aanraken. Waar slaat het op dat je een kind niet mag troosten of een knuffel mag geven als hij of zij verdriet heeft? De leraar weet het in die situaties het best. Er is niet één goede leerstijl, iedereen doet het op zijn eigen manier. En dat moet wat mij betreft ook zo blijven.

Lees ook de recensie van Monsieur Lazhar.