Op weg naar het interview met regisseur Olivier Masset-Depasse tijdens het Internationaal Filmfestival Rotterdam zie ik bij ingang in de doelen, het hart van het festival, een verdwaasd kijkende man het pand verlaten. Als ik de persdame vervolgens begroet, vertelt ze mij dat Masset-Depasse spoorloos is verdwenen en hij zijn telefoon niet meer opneemt. Een kwartier later komt dezelfde verdwaasd kijkende man echter wederom de Doelen inlopen en kan het gesprek beginnen.
Aanleiding voor het interview is de Nederlandse première op het festival van de film Illégal, die vanaf deze week ook in de reguliere bioscopen te zien is. Illégal gaat over de Russische Tania, die al acht jaar samen met haar zoon Ivan in de illegaliteit leeft in België. Dat gaat lang goed, maar door een moment van onoplettendheid wordt Tania gearresteerd en in een detentiecentrum geplaatst. Daar doet zij alles om te overleven en contact te houden met haar jonge zoon, die nu plotseling van zijn moeder gescheiden is.
Wat was de aanleiding voor de film?
Ik zag een programma op de Belgische televisie waarin die detentiecentra centraal stonden en er werden dingen getoond die ik niet kon geloven. Het leek wel op een gevangenis, waar mensen als criminelen werden behandeld. Normaal gesproken maak je je daar even druk over en vergeet je dat weer, maar dit bleef echt in mijn hoofd hangen. Vandaar besloot ik er een film over te maken en te laten zien wat er gebeurt achter de hekken van die detentiecentra.
De film gaat over de Russische Tania. Is het gebaseerd op één specifiek verhaal of is het fictief?
Illégal is een film gebaseerd op de werkelijkheid, maar het is geen verfilming van iemands levensverhaal. Ik heb een jaarlang onderzoek gedaan samen met een gespecialiseerde journalist en we zijn meerdere malen in verschillende detentiecentra geweest. Ik vond het heel belangrijk om de verhalen te horen van de mensen die daar werken of gewerkt hebben, zodat we een goed beeld konden krijgen hoe het er dagelijks aan toe gaat in deze centra.
De hoofdpersoon in de film is van Russische afkomst terwijl Rusland niet gelijk het eerste land is waar je aan denkt als het gaat om slechte levensomstandigheden en een lage levensstandaard. Waarom heeft u er dan toch voor gekozen u hoofdpersoon deze nationaliteit mee te geven?
Daar zijn een paar redenen voor. Ten eerste is het zo dat veel mensen in de deze detentiecentra van Russische afkomst zijn. Maar belangrijker voor mij was dat ik wilde dat de kijker zich echt kon identificeren met de hoofdpersoon, zonder dat er culturele of etnische barrières waren zodat de film nog harder zou binnenkomen. Om dat te bewerkstelligen leek een Russische hoofdpersoon mij beter dan een Afrikaanse of Arabische vrouw, waar de kijker in het Westen misschien verder van af staat.
Heeft u de film ook in een echt detentiecentrum opgenomen?
Nee, we hebben zelf een set moeten opbouwen, omdat het onmogelijk is om in zon centrum te kunnen opnemen. We hebben dus wel nauwkeurig onderzocht hoe het er daar aan toe gaat en geprobeerd in de film zon realistisch mogelijke weergave te geven.
Illégal is een heel realistische film en lijkt bij vlagen zelfs op een documentaire. Heeft u overwogen van de film een echte documentaire te maken?
Ik houd ontzettend van documentaires, maar met een speelfilm heb je nog veel meer mogelijkheden om je publiek echt aan te grijpen. Je zit nu anderhalf uur lang in het hoofd van Tania en je voelt wat zij voelt, waardoor het verhaal een veel sterker effect heeft. Dat is ook voor een groot deel te danken aan Anne (Coesens, de hoofdrolspeelster, AA), die in zes maanden Russisch leerde en zich perfect wist in te leven in de rol.
Wat vindt u van de manier waarop we in het Westen omgaan met illegale vluchtelingen?
Niet goed natuurlijk, dat is ook de reden dat ik deze film heb willen maken. De film laat zien dat de wijze waarop illegale vluchtelingen in deze detentiecentra behandeld worden, is niet de oplossing is voor dit vraagstuk. Ik denk dat de eerste stap moet zijn om het vluchtelingenvraagstuk niet als probleem te zien, maar juist als kans. Ik hoop dat deze film kan bijdragen aan die mentaliteitsverandering onder het publiek en de beleidsmakers. Als dat al bij een paar mensen zou lukken, heb ik mijn doel al bereikt.
Lees hier onze recensie van Illégal
