In staan zes jonge scholieren centraal, die gedurende een lange en broeierige zomer een hechte vriendschap met elkaar delen. Geheimen, jaloezie en frustraties drijven de jongeren echter tot wanhoop, waardoor ze uiteindelijk besluiten om één van de meisjes uit de groep te vermoorden. Regisseur Hanro Smitsman liet zich inspireren door de moord op Maja Bradaric uit 2003 om een universeel verhaal te vertellen over groepsdruk. FilmTotaal sprak met Gaite Jansen, Robert de Hoog, Gerson Oratmangoen en Roos Netjes over de zondebokmechaniek, codewoorden en de slachtofferrol.
Kunnen jullie de titel van de film toelichten?
Robert: moet ik even goed nadenken. Ga ik ook mijn tijd voor nemen (denkt na). Ik vind het beetje een onderhuidse tijd Het is een beetje een ongemakkelijke tijd
Roos: Door de groepsdruk gaat het steeds een stapje verder en verder. Op een gegeven moment weet je niet meer wat kán en wat niet kan. Wanneer zit je in het schemergebied? En wanneer gaat het te ver? Dus voor mij betekent : in welk gebied verkeren we? Zijn we slecht? Of zijn we goed? Dat is voor mij de film heel erg.
Gerson: Ja, daar sluit ik mij bij aan. De scheidslijn tussen goed en kwaad, daar bevinden wij ons steeds in. Het is ook in het vertellen van verhalen het meest interessant, dat je nét geen kant kiest en het altijd spannend blijft
Roos: Want het ligt niet voor de hand om Jessie te vermoorden, maar je kan er wél in meegaan.
Denken jullie dat iedereen tot zoiets vreselijks in staat is, als de groepsdruk maar groot genoeg is?
Gaite: Ik denk in principe dat het iedereen kan gebeuren, maar ik denk dat het makkelijker mensen zal overkomen die zich niet bewust zijn van waar ze in meegaan. Wij hebben deze film gemaakt en zijn ons dus bewust dat dit zou kunnen gebeuren. Ik denk dat in principe iedereen het zou kunnen doen, maar het grootste gedeelte van de wereld is gelukkig wel sterk genoeg om het niet te doen.
Gerson: Het is heel universeel. De personages in de groep zijn best wel reëel beschreven. Je kunt je eraan conformeren. Ik denk dat er voor iedereen wel iemand in zit van wie je denkt: Oew, dat komt dichtbij In die zin dat ze als individu de grenzen gaan opzoeken. Want tot hoe ver kan je je frustraties op één persoon projecteren? Dat maakt de film, denk ik, zo sterk als ie is.
Regisseur Hanro Smitsman had het over de zondebokmechaniek.
Gaite: Ja, iedereen heeft zn eigen geheimen en problemen binnen de groep. Maar op een gegeven moment projecteert iedereen dat op het personage Jessie. Omdat ze denken dat ze dan beter af zijn zonder haar. En dat wordt steeds sterker en sterker. Eigenlijk is Jessie zich daar zelf niet zo van bewust. Ik denk dat Hanro dat bedoelde met het zondebokmechanisme.
Roos: Dat ontstaat gewoon doordat iedereen individuele problemen heeft. En één iemand wordt de klos. Het is ook een soort overlevingsdrang.
Gerson: Ik had in mijn eigen vriendengroep, toen ik een jaartje of zestien was, ook één jongen er tussen zitten die net even het pispaaltje was. Ik dacht van: dat vindt hij óók grappig. En we gingen er met zn allen op door totdat hij op een dag zoiets had van: fuck, nu ga je echt te ver! Dus het kan er echt insluipen en dat vind ik hier mooi verteld.
is voor Nederlandse begrippen behoorlijk grimmig. Hoe zien jullie dat?
Gerson: Dit is best wel een nieuwe stap die we nemen.
Roos: Het is on-Nederlands.
Gerson: Ja, het is echt on-Nederlands inderdaad. Ik kan deze stijl van filmen het best vergelijken met Michael Hanekes wat was het? . Dat soort films weet je wel. Die rauwheid is moeilijk; je moet mensen als het ware opvoeden om daar naar te kijken. Het is niet een film, zoals eh
Roos: .
Gerson: Inderdaad. Of .
Roos: En . Ik vind het allemaal best wel veel op elkaar lijken. Het is allemaal één stijl. Ik zou het echt heel vet vinden als déze stijl ook gewaardeerd wordt.
Gerson: Het wordt nu beetje een trend om een boekverfilming te maken. Je hebt een bestseller: oké, dan schrijven we daar een scenario over. Maar deze film kent een hele lange aanloop. Er werd echt naar een film toegewerkt. Met heel veel liefde. En heel veel moeite.
Gaite, in werd je slachtoffer van een loverboy. In krijgt de term slachtoffer een nog zwaardere lading. Kies je bewust voor het spelen van een slachtofferrol?
Gaite: Nee, dat is helemaal niet iets waar ik bewust voor kies. Er wordt in Nederland vrij weinig gemaakt, dus zoveel keus is er niet. Maar het is zó een verschil met . In heb ik veel meer twee kanten van mezelf kunnen laten zien. Deze rol is heel uniek. Ik ben wel het slachtoffer uiteindelijk, maar ik spéél niet het slachtoffer. Ik vind dat Roos eigenlijk veel meer een slachtofferrol op zich heeft genomen (met personage Ilse). Haar overkomt het allemaal veel meer.
Roos: Ilse vindt dat zelf ook niet leuk. Ze zou supergraag een beetje zoals Jessie willen zijn.
Herkennen jullie karaktereigenschappen van je personage in jezelf?
Gaite: Oh, dat is een lastige vraag (denkt na) Ja en nee. Jessie is vrij aanwezig. Ik kan soms heel erg verlegen en op mezelf zijn, maar ik kan ook heel erg uitbundig zijn. Dat heeft Jessie ook. Maar ik ben niet zo manipulatief als zij.
Gerson: Rico is in bepaalde dingen heel zeker van zichzelf. Daar heb ik wel echt naar moeten zoeken, naar die zekerheid die hij uitstraalt in zijn ogen. Met name op het gebied van vrouwen, daar is hij heel erg het mannetje. Een macho. En dat ben ik eigenlijk helemáál niet.
Roos: Nou, ik vind jou best wel een beetje macho hoor
Gerson: (Lacht) Dank je, schat!
Welke scène vonden jullie het uitdagendst om te spelen?
Roos: De scène waarin Ilse vermoedt dat het fout zal gaan met Jessie. Ze wil tegen haar moeder zeggen: Mam, ze willen Jessie vermoorden, maar ik krijg dat nauwelijks mn strot uit. Dat vond ik heel heftig om te spelen. Ik ging me voorstellen hoe dat was en daar werd ik echt misselijk van.
Gerson: De moordscène in de auto. Het was heftig, maar ook wel weer leuk om te doen. Best wel bizar als je daar aan terugdenkt, want je bent een moordscène aan het opnemen en dat is een belangrijk en serieus stuk. Maar tussen de takes door zijn we best gezellig met elkaar.
Robert, hoe was het voor jou om de moordscène te spelen?
Robert: Ik vond het te gek. Ik vond het een kick. Maar je bent natuurlijk heel serieus bezig met afspraken maken zodat zij [Gaite] geen pijn heeft en alles gewoon heel veilig gaat. Maar ik kreeg er een soort hele rare, gekke energie van. De moordscène duurt vrij lang, maar je leeft er helemaal naartoe. Ik vond het zó spannend. Maar alles werd heel serieus aangepakt. We hadden ook codewoorden die zij zou schreeuwen als het mis ging. Maar het bleek dus uiteindelijk dat iedereen dacht dat het een ander woord was
Roos: Wat was het codewoord ook alweer?
Robert: Blauw toch ofzo? Of peren? perzik? perzik!
Gaite: (Lacht) Ik dacht dat het gewoon stop was
is geïnspireerd door een moord die daadwerkelijk plaatsvond. Verwachten jullie een controverse rond deze film, gezien het onderwerp?
Gaite: De moord op Maja Bradaric is inspiratie geweest voor Hanro (regisseur) en de scriptschrijfster. Maar we spelen de moord niet na. Hanro heeft heel vaak gezegd: Je speelt niet Maja, je speelt Jessie. Ik heb me er ook niet op die manier mee beziggehouden. Als er discussies komen over de film op zich, dan zal het veel meer gaan over de groepsdruk. En over hoe déze mensen tot die daad komen. Dat vind ik spannende discussies, die mogen van mij wel komen.
Lees ook de recensie van Schemer.
Kunnen jullie de titel van de film toelichten?
Robert: moet ik even goed nadenken. Ga ik ook mijn tijd voor nemen (denkt na). Ik vind het beetje een onderhuidse tijd Het is een beetje een ongemakkelijke tijd
Roos: Door de groepsdruk gaat het steeds een stapje verder en verder. Op een gegeven moment weet je niet meer wat kán en wat niet kan. Wanneer zit je in het schemergebied? En wanneer gaat het te ver? Dus voor mij betekent : in welk gebied verkeren we? Zijn we slecht? Of zijn we goed? Dat is voor mij de film heel erg.
Gerson: Ja, daar sluit ik mij bij aan. De scheidslijn tussen goed en kwaad, daar bevinden wij ons steeds in. Het is ook in het vertellen van verhalen het meest interessant, dat je nét geen kant kiest en het altijd spannend blijft
Roos: Want het ligt niet voor de hand om Jessie te vermoorden, maar je kan er wél in meegaan.
Denken jullie dat iedereen tot zoiets vreselijks in staat is, als de groepsdruk maar groot genoeg is?
Gaite: Ik denk in principe dat het iedereen kan gebeuren, maar ik denk dat het makkelijker mensen zal overkomen die zich niet bewust zijn van waar ze in meegaan. Wij hebben deze film gemaakt en zijn ons dus bewust dat dit zou kunnen gebeuren. Ik denk dat in principe iedereen het zou kunnen doen, maar het grootste gedeelte van de wereld is gelukkig wel sterk genoeg om het niet te doen.
Gerson: Het is heel universeel. De personages in de groep zijn best wel reëel beschreven. Je kunt je eraan conformeren. Ik denk dat er voor iedereen wel iemand in zit van wie je denkt: Oew, dat komt dichtbij In die zin dat ze als individu de grenzen gaan opzoeken. Want tot hoe ver kan je je frustraties op één persoon projecteren? Dat maakt de film, denk ik, zo sterk als ie is.
Regisseur Hanro Smitsman had het over de zondebokmechaniek.
Gaite: Ja, iedereen heeft zn eigen geheimen en problemen binnen de groep. Maar op een gegeven moment projecteert iedereen dat op het personage Jessie. Omdat ze denken dat ze dan beter af zijn zonder haar. En dat wordt steeds sterker en sterker. Eigenlijk is Jessie zich daar zelf niet zo van bewust. Ik denk dat Hanro dat bedoelde met het zondebokmechanisme.
Roos: Dat ontstaat gewoon doordat iedereen individuele problemen heeft. En één iemand wordt de klos. Het is ook een soort overlevingsdrang.
Gerson: Ik had in mijn eigen vriendengroep, toen ik een jaartje of zestien was, ook één jongen er tussen zitten die net even het pispaaltje was. Ik dacht van: dat vindt hij óók grappig. En we gingen er met zn allen op door totdat hij op een dag zoiets had van: fuck, nu ga je echt te ver! Dus het kan er echt insluipen en dat vind ik hier mooi verteld.
is voor Nederlandse begrippen behoorlijk grimmig. Hoe zien jullie dat?
Gerson: Dit is best wel een nieuwe stap die we nemen.
Roos: Het is on-Nederlands.
Gerson: Ja, het is echt on-Nederlands inderdaad. Ik kan deze stijl van filmen het best vergelijken met Michael Hanekes wat was het? . Dat soort films weet je wel. Die rauwheid is moeilijk; je moet mensen als het ware opvoeden om daar naar te kijken. Het is niet een film, zoals eh
Roos: .
Gerson: Inderdaad. Of .
Roos: En . Ik vind het allemaal best wel veel op elkaar lijken. Het is allemaal één stijl. Ik zou het echt heel vet vinden als déze stijl ook gewaardeerd wordt.
Gerson: Het wordt nu beetje een trend om een boekverfilming te maken. Je hebt een bestseller: oké, dan schrijven we daar een scenario over. Maar deze film kent een hele lange aanloop. Er werd echt naar een film toegewerkt. Met heel veel liefde. En heel veel moeite.
Gaite, in werd je slachtoffer van een loverboy. In krijgt de term slachtoffer een nog zwaardere lading. Kies je bewust voor het spelen van een slachtofferrol?
Gaite: Nee, dat is helemaal niet iets waar ik bewust voor kies. Er wordt in Nederland vrij weinig gemaakt, dus zoveel keus is er niet. Maar het is zó een verschil met . In heb ik veel meer twee kanten van mezelf kunnen laten zien. Deze rol is heel uniek. Ik ben wel het slachtoffer uiteindelijk, maar ik spéél niet het slachtoffer. Ik vind dat Roos eigenlijk veel meer een slachtofferrol op zich heeft genomen (met personage Ilse). Haar overkomt het allemaal veel meer.
Roos: Ilse vindt dat zelf ook niet leuk. Ze zou supergraag een beetje zoals Jessie willen zijn.
Herkennen jullie karaktereigenschappen van je personage in jezelf?
Gaite: Oh, dat is een lastige vraag (denkt na) Ja en nee. Jessie is vrij aanwezig. Ik kan soms heel erg verlegen en op mezelf zijn, maar ik kan ook heel erg uitbundig zijn. Dat heeft Jessie ook. Maar ik ben niet zo manipulatief als zij.
Gerson: Rico is in bepaalde dingen heel zeker van zichzelf. Daar heb ik wel echt naar moeten zoeken, naar die zekerheid die hij uitstraalt in zijn ogen. Met name op het gebied van vrouwen, daar is hij heel erg het mannetje. Een macho. En dat ben ik eigenlijk helemáál niet.
Roos: Nou, ik vind jou best wel een beetje macho hoor
Gerson: (Lacht) Dank je, schat!
Welke scène vonden jullie het uitdagendst om te spelen?
Roos: De scène waarin Ilse vermoedt dat het fout zal gaan met Jessie. Ze wil tegen haar moeder zeggen: Mam, ze willen Jessie vermoorden, maar ik krijg dat nauwelijks mn strot uit. Dat vond ik heel heftig om te spelen. Ik ging me voorstellen hoe dat was en daar werd ik echt misselijk van.
Gerson: De moordscène in de auto. Het was heftig, maar ook wel weer leuk om te doen. Best wel bizar als je daar aan terugdenkt, want je bent een moordscène aan het opnemen en dat is een belangrijk en serieus stuk. Maar tussen de takes door zijn we best gezellig met elkaar.
Robert, hoe was het voor jou om de moordscène te spelen?
Robert: Ik vond het te gek. Ik vond het een kick. Maar je bent natuurlijk heel serieus bezig met afspraken maken zodat zij [Gaite] geen pijn heeft en alles gewoon heel veilig gaat. Maar ik kreeg er een soort hele rare, gekke energie van. De moordscène duurt vrij lang, maar je leeft er helemaal naartoe. Ik vond het zó spannend. Maar alles werd heel serieus aangepakt. We hadden ook codewoorden die zij zou schreeuwen als het mis ging. Maar het bleek dus uiteindelijk dat iedereen dacht dat het een ander woord was
Roos: Wat was het codewoord ook alweer?
Robert: Blauw toch ofzo? Of peren? perzik? perzik!
Gaite: (Lacht) Ik dacht dat het gewoon stop was
is geïnspireerd door een moord die daadwerkelijk plaatsvond. Verwachten jullie een controverse rond deze film, gezien het onderwerp?
Gaite: De moord op Maja Bradaric is inspiratie geweest voor Hanro (regisseur) en de scriptschrijfster. Maar we spelen de moord niet na. Hanro heeft heel vaak gezegd: Je speelt niet Maja, je speelt Jessie. Ik heb me er ook niet op die manier mee beziggehouden. Als er discussies komen over de film op zich, dan zal het veel meer gaan over de groepsdruk. En over hoe déze mensen tot die daad komen. Dat vind ik spannende discussies, die mogen van mij wel komen.
Lees ook de recensie van Schemer.
